Almanın Faydaları
Mis kimi qoxusuyla və şirin
dadıyla mənim sevimli meyvelerimden biri olan alma tərkibindəki vitamin,
minerallar və antioksidanlar sayəsində "möcüzə qidalar" arasında
gösteriliyor. Aralarında ərik, ərik, albalı, şaftalı, armud, moruq kimi olduqca
məşhur meyvələrin olduğu "gülgillər" ailəsindən olan almanın
sağlamlığa faydaları ilə əlaqədar edilən işlər, ürək və damar sağlamlığının
qorunmasının güclü bir immunitet sisteminə qədər bir çox nöqtədə təsirli bir
qida olduğunu ortaya qoyur.
Almanın Sağlamlığa Faydaları
Beyin və Sinir Sistemi
Nörotoksin adı verilən, təbii və
süni olaraq tapıla toksinlərə məruz qaldığımızda sinir sistemi funksiyalarında
anormallıqlar ibarətdir. Bunun səbəbi sinir toxumasının bu toksinlər səbəbiylə
zərər görməsidir və bu vəziyyətə "nörotoksisite" adı verilir. "Mən
bu toksinlerle təmas etmirəm" deyə düşünə bilərsiniz ancaq kemoterapi,
radyoterapi, bəzi dərmanlar, qida kimyəviləri, əkinçilik dərmanları və bəzi
kosmetik məhsullar bu nörotoksinlerden daxildir və fərqində olmadan bu toksinlərə
məruz qala bilərsiniz.
Ayrıca nörotoksisite yalnız
dışarından bədənə girən maddələr səbəbiylə deyil həddindən artıq stress üzündən
artan sərbəst radikallar səbəbiylə də əmələ gələ bilər. "Oksidativ
stres" deyilən bu vəziyyət beyin hüceyrələrində ziyana yol aça bilməkdədir.
Nörotoksinlerin sinir sistemi üzərindəki
təsirləri nə qədər müddətlə və nə miqdarda məruz kalındığına bağlı olaraq dəyişməklə
birlikdə baş ağrısı, bilişsel funksiyalarda zəifləmə, sanrılar, yaddaş zəifləməsi
kimi əlamətlər ortaya çıxa bilər. Bu sahədə görülən işlər alma, banan və
portakalla birlikdə nörotoksinlere qarşı hüceyrə quruluşunu qoruduğunu və
stressə bağlı hüceyrə ziyanını önlədiyini ortaya qoymaqdadır. Eyni
araşdırmalara görə alma və digər meyvələrin nizamlı istehlakını sinir
toxumasının bozulumu ilə əlaqədar Alzheimer, Parkinson kimi xəstəliklərin
görülmə riskini salmaqdadır.
Qan Şəkərinin Tarazlanması
almanın qan şəkərini kompensasiya
mövzusunda edilən işlər əslində olduqca yeni sayılır amma bu araşdırmalarda əldə
edilən nəticələr üçün ümid verici denebilir.Elmanın şəkəri təşkil təsirinin əsas
səbəbi bir antioksidan olan "polifenol" baxımından zəngin olması.
Ponifenoller qidalar yoluyla alınan karbohidratların həzmini və bədən tərəfindən
işlənməsini yavaşladaraq qan şəkərinin yeməkdən dərhal sonra həddindən artıq
yüksəlməsini önləyir. Bir başqa araşdırmaya görə isə alma, çöl mersini və üzüm
kimi meyvələri nizamlı olaraq istehlak tip 2 diyabet riskini əhəmiyyətli nisbətdə
azaldır. Ancaq eyni araşdırmada bu meyvələrin suyunu içməyin yüksək nisbətdə şəkər
ehtiva etməsi səbəbiylə tip 2 diyabet riskini artırdığı ifadə edilmiş. Yəni
gündə 1 alma, 100 qram çöl mersini və ya 100 qram üzüm yemək faydalı amma həddindən
artığa qaçmaq zərərli ola bilir.
Ürək Sağlamlığı
almanın laxta və ya val
oluşumunuz bağlı damar tıkanıklığı, damar sərtləşməsi, hipertansiyon, oksidativ
stresə bağlı damar təxribatı kimi ürək və damar xəstəlikləri riskini azaltdığı
uzun zamandır bilinir. Bunun 2 səbəbi var; ilki "flavonoid" adı verilən
güclü bir antioksidan baxımından zəngin olması, ikincisi isə həzmi təşkil qida
lifi içermesi.Günde 1 alma yeyərək ümumi xolesterolu və LDL xolesterolu sala
bilər və bir çox damar xəstəliyinin başlıca səbəbi olan "yağ oksidləşmə
(lipid peroksidasyonu)" riskini azalda bilərsiniz. alma xaricində
flavonoidlər baxımından zəngin digər qidalar arasında cəfəri, yabanmersini,
qara çay, limon və yer fıstığı var.
Xərçəngə Qarşı Qoruma
Amerika Xərçəng Araşdırmaları
İnstitutuna görə alma, yüksək qida lifi məzmunuyla kolon xərçənginə, yüksək C
vitamini məzmunuyla qırtlaq xərçənginə və antioksidan məzmunuyla mədə və ağciyər
xərçənginə qarşı qoruma təmin edir. İnstitut tərəfindən dəstəklənən və nəşr
araşdırmalarda heç bir meyvənin tək başına kafi olmadığı ancaq almanın xərçəngə
qarşısını almaqda ən təsirli meyvə olduğu ifadə edilmiş. almanın xərçəngə qarşı
təsiri üzərinə edilən bir başqa araşdırmaya görə almada olan Quercetin, Kate,
phloridzin və klorojenik turşu qadınlarda ağciyər xərçəngi riskini 21% nisbətində
azaldır (9) .Cornell Universiteti tərəfindən laboratoriya heyvanları üzərində
edilən bir işdə isə qırmızı almanın mövcud xərçəngli şişlərin kiçilməsini təmin
etdiyi təsbit edilmiş (10) .Felç20 fərqli araşdırmanın nəticəsinə görə gündə 2
kiçik alma (200 gr) iflic riskini əhəmiyyətli nisbətdə azaldır (11). Yenə eyni
araşdırmalara görə hər gün 200 qram təzə tərəvəz yemək iflic riski% 11 nisbətində
azalır. Bütün araşdırmalar almanın iflic riskini azaldan təsirinin başda
"kuersetin" olmaq üzrə olan digər antioksidanlar səbəbiylə meydana gəldiyi
ifadə edilir. Hollandiya qaynaqlı 20.069 adamın iştirakıyla edilən geniş
diametrli araşdırma bu məlumatları təsdiqləyir. Yaşları 20 ilə 65 arasında dəyişən
və hər hansı bir sağlamlıq problemi olmayan iştirakçılar 1 il boyunca təqib
edilmiş. Daha çox təzə tərəvəz və meyvə istehlak iştirakçılardan iflic görülmə
nisbətinin digərlərinə görə% 53 daha az olduğu təyin olunmuşdur. Bu
araşdırmalara görə iflic riskini azaldan alma xaricindəki digər meyvə və tərəvəzlər
isə belə; kələm, kahı və digər yaşıl yarpaqlı tərəvəzlər, naringi, qreypfrut və
portağal kimi sarı və narıncı meyvələr, badımcan və pomidor kimi qırmızı, bənövşəyi
rəngli tərəvəzlər. Astım1200 qadın və uşaqlarının iştirakı Utrecht Universiteti
tərəfindən edilən bir araşdırmaya görə hamiləlik dövründə nizamlı olaraq alma
istehlak qadınların uşaqlarında astma görülmə riskinin 50% nisbətində azaldığı
təsbit edilmiş. Avstraliyada qaynaqlı 1600 yetkinin iştirakıyla edilən bir digər
işdə isə alma istehlakının astma riskini və bronşiyal həssaslığı azaltdığı təyin
(17). Bu araşdırmada əldə edilən nəticələr, daha geniş diametrli, 10.000 qadın
və kişinin iştirakıyla edilən Finlandiya qaynaqlı bir iş ilə dəstəklənir.
Sümük Səhiyyə
Yalnız almaya xas bir komponent
olan "phloridzin" 50 yaş üzəri kişilərdə və menopoz dövrü sonrası
qadınlarda görülən sümüklərin zəifləməsi, sümük sıxlığının azalması, asan
qırılması kimi problemləri və osteoporoz kimi xəstəlikləri önləməyə köməkçi
olur (19) .Aynı mövzuda edilən bir digər araşdırma isə daha çox meyvə, tərəvəz
və tam taxıllı qidalar istehlak 50 yaş üzəri yetkinlərdə zədəyə bağlı sümük
problemləri daha az görülür (20) .Elmanın Qida Değeri1 orta boy alma (+ - 180
q, qabığıyla birlikdə) 95 kalori19 qram şeker159 qram su16.4 mg omeqa 3 yağ
asitleri78.3 mg omeqa 6 yağ asitleri4 qram qida lifi (gündəlik ehtiyacın 14%
-i) 0.5 qram zülal (gündəlik ehtiyacın% 1-i) 98.3 IU A vitamini (gündəlik
ehtiyacın 2% -i) 8.4 mg C vitamini (gündəlik ehtiyacın% 14ü) 0.3 mg E vitamini
(gündəlik ehtiyacın 2% -i) 4.0 mCG K vitamini (gündəlik ehtiyacın% 5-i) 0.1 mg
B6 vitamini (gündəlik ehtiyacın% 4-ü) 0.2 mg niasin (gündəlik ehtiyacın%! 'i )
5.5 mCG folat (gündəlik ehtiyacın% 1-i) 10.9 mg kalsium (gündəlik ehtiyacın% 1-i)
0.2 mg dəmir (gündəlik ehtiyacın% 1-i) 9.1 mq maqnezium (gündəlik ehtiyacın 2%
-i) 20 mg fosfor (gündəlik ehtiyacın 2% -i) 195 mg kalium (gündəlik ehtiyacın%
6-sı) 0.1 mg manqan (gündəlik ehtiyacın% 3-ü) və az miqdarda thiamin,
riboflavin, mis daxildir. Yuxarıdakı rəqəmlər böyüklər üçün USDA tərəfindən təyin
olunan 2000 kalorilik istinad diyetini əsas götürülərək yaradılmışdır.
Almanın Digər Faydaları
E, C vitamini ehtiva etməsi və
antioksidanlar baxımından zəngin olması səbəbiylə katarakta qarşı qoruma təmin
edər. Almada bol miqdarda olan qida lifi immunitet sistemini gücləndirər. Qida
lifi eyni zamanda qəbizliyə qarşı və qabizliyin aradan qaldırılması üçün də təklif
olunur. Antioksidanlar, A, E, C vitamini ehtiva edən alma yaşlanmanın dəri üzərindəki
təsirlərini gecikdirər. B kompleks vitaminləri olan riboflavin, tiamin və
vitamin B6 vitamini sinir sistemini qoruyar və qırmızı qan hüceyrəsi
istehsalında istifadə olunur.
Çox Almanın Bir Zərəri Varmı?
Gündə 1 alma yemənin bilinən bir
zərəri yoxdur, ancaq çox alma yemənin və hər gün 4-5 almanı sıxaraq suyunu içməyin
başlıca zərəri ehtiva etdiyi yüksək şəkərdir. Amerikan Kalp Dərnəyinin verdiyi
rəqəmlərə görə gündəlik maksimum şəkər istehlakı qadınlarda 25 qram (ümumi 100
kalori), kişilərdə 37.5 (ümumi 150 kalori) qram olmalı (26) .1 orta boy alma
aşağı yuxarı 19 qram şəkər ehtiva etdiyi düşünüldüyündə hər gün 3-4 alma yemək
bu sərhədin aşılması mənasını verir. Təbii şəkəri tort, şokolad, şəkərli
atıştırmalıklardan almaqla almadan almaq arasında səhiyyə baxımından çox böyük
fərq var. Almadan yalnız şəkər deyil vitamin, mineral, omeqa yağ turşuları və
qida lifi də alırsınız. Alma qida lifi məzmunu sayəsində həzmin təşkil edilməsinə
köməkçi olur. Ancaq həddindən artıq alma istehlakı, almada olan və sindirilemeyen
bir şəkər formu olan "sorbitol" səbəbiylə ishala yol aça bilər (27).
Bədəndəki mayeni bağırsaqlara çəkən və dışkıyı yumşaldan sorbitol almanın qəbizlik
üçün önerilmesinin səbəbidir. Kalori Kısıtlamalı bir diyet edirsinizsə istehlak
etdiyiniz alma miqdarına diqqət etməlisiniz. Tek bir alma ehtiva etdiyi 95-100
kalori səbəbiylə diyetinizə zərər verməz amma 3-4 alma yeməyə başlasanız gündə
300-400 kalori yalnız almadan gələcəyi üçün kalori hesabınızı tutturmakta çətinlik
çəkə bilərsiniz. Eyni vəziyyət karbonhidrat Kısıtlamalı diyetlər içində
etibarlı çünki 1 alma təxminən 25 qram karbonhidrat ehtiva. Alma nüvəsi toksin
bir komponent olan siyanür daxildir. 1-2 alma toxumu yemək zehirleneceğiniz mənasını
verməz amma miqdar artarsa zəhərlənmə riskiniz də artar.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder