Sarımsağın Faydaları Və Zərərləri Nələrdir?
Misir piramidalarının inşa edilməsinə
qədər uzanan uzun bir tarixi olan sarımsaq əslən Orta Asiyadan gəlməkdədir.
Minlərlə ildir bir çox mədəniyyətdə qida və dərman kimi istifadə edilmişdir.
18. əsrdə Fransada insanlar, Avropada bir çox insanın ölümünə səbəb olan vəba xəstəliyindən
qoruyacağına inanaraq şərab ilə qarışdıraraq əzilmiş sarımsaq içdi. Birinci və
İkinci Dünya müharibələri əsnasında, əsgərlərin qanqren olmasını önləmək üçün
sarımsaq verilmişdir. Sarımsaq 2 metr və daha çox yüksəkliyə qədər
büyüyebilmektedir. Bir baş sarımsaqda təxminən 20 diş var. Və hər bir diş 1
qram ağırlığındadır. Sarımsaq, qurudulmuş, təzə yada sarımsaq yağı olaraq
istehlak edilir. Gündəlik olaraq bir adam ən çox təzə sarımsaqdan 2 diş,
qurudulmuş sarımsaqdan 600-1200 mg, sarımsaq yağından isə 0,03-0,12 ml istehlak
etməlisiniz.
Bu gün sarımsaq, damar sərtliyi,
yüksək xolesterol, yüksək təzyiq və ürək xəstəliyini qarşısını almağa kömək
olmaq üçün istifadə. Ayrıca immunitet sistemini gücləndirmək üçün də istifadə
edilməkdədir. Sarımsaq xərçəngə qarşı da qorumaq kömək edə bilər.
Ürək Xəstəliyi
Araşdırmalar sarımsağın ürək xəstəliyini
qarşısını almağa köməkçi olacağını göstərmişdir. Sarımsaq damar sərtliyini% 7
ilə 8% arasında azaltmaqdadır. Edilən bir araşdırmada 4 il boyunca gündəlik 900
mg sarımsaq tozu alan insanlarda damart sərtliyi yavaşlamışdır. Sarımsaq eyni
zamanda ürək böhranı və iflici önləməyə köməkçi ola biləcək bir qan nazildici vəzifəsi
görür.
Soyuqdəymə
edilən bir araşdırmada insanların
ən çox soyuq qəbulunluğuna tutulduğu Noyabr və fevral ayları arasında, 8 həftə
boyunca bəzi kəslərə sarımsaq, bəzi kəslər də plasebo verildi. Sarımsaq sahələrin,
plasebo sahələrə görə daha az soyuq dəyməyə tutulduğu görüldü.
Xərçəng
Sarımsaq, xərçəng kimi bədənin
mübarizə etməsini tələb edən xəstəliklərdə, immunitet sistemini gücləndirərək
köməkçi olmaqdadır. Test balonlarında sarımsaq, anti-xərçəng fəaliyyətə sahib
görünmüşdür. Və bir qrup adam üzərində edilən işlərdə, daha çox çiy yada bişmiş
sarımsaq istehlak insanların müəyyən xərçəng növlərinə daha az tutulduğu
görülmüşdür. Xüsusilə kolon və mədə xərçənglərində olduqca təsirli olmuşdur.
Iowa Qadın Sağlamlığı Çalışması adlı böyük miqyaslı bir araşdırmada, nizamlı
olaraq sarımsaq, meyvə və tərəvəz yeyən qadınlarda kolon xərçəngi inkişaf
riskinin 35% daha aşağı olduğu görülmüşdür.
Sarımsağın Yan Təsirləri
Sarımsağın yan təsirləri mədə
narahatlığı, qabarıqlıq, ağız qoxusu, dəri üzərində batma, qaşınma. Nadir görülən
yan təsirləri isə baş ağrısı, yorğunluq, iştah itkisi, əzələ ağrıları, baş dönməsidir.
Sarımsağın ən əhəmiyyətli
xüsusiyyətindən biri qan nazildici olmasıdır. Çox çox sarımsaq almaq əməliyyat əvvəlində
yada sonrasında qanama riskini artıra bilər. Eyni zamanda sarımsaq istifadə dərmanlar
ilə qarşılıqlı bilər. Buna görə xora və ya tiroid problemləri olan şəxslərin
sarımsaq almadan əvvəl həkimlərinə soruşmaları lazımdır.
Sarımsaq bəzi reçeteli ilaçlar
funksiyasını dəyişdirə bilər. Bu dərmanlardan bəziləri bunlardır;
Isoniazid (Nydrazid) - Bu dərman
vərəm müalicəsində istifadə olunur. Sarımsaq bu dərmanı əmərək bədənə təsir edən
dərman miqdarını azalda bilər.
Doğum idarə həbləri - Sarımsaq
doğum idarə həblərini daha az təsirli hala gətirə bilər.
Qan nazildici dərmanlar - Sarımsaq
qanama riskini artıraraq, bu dərmanların daha çox qan inceltmesine səbəb ola
bilər. Qan nazildici varfarin (koumadin), klopidogrel (Plavix) və aspirin belə
ilaçlardandır.
Sarımsağın Faydaları
Bəli, sarımsağın bədən qoxusunu
artırdığı doğru və ağız qoxusunu önləmək üçün sarımsaq yedikdən sonra dişləri
fırçalamaq lazımdır ola bilər, ancaq faydaları saymaqla bitməyən bir qidadan bu
səbəblərlə tamamilə imtina bir doğru deyil. Sarımsağın faydaları son illərdə
araşdırmalarla təsdiqlənmiş olsa da, hər hansı bir elmi araşdırma nəticəsində
olmadığı zamanlardan bəri, hətta minlərlə ildir fərqli mədəniyyətlərdə müxtəlif
sağlamlıq problemlərinin müalicəsində istifadə edilməkdədir. Sarımsağın
faydaları arasında ilk ağla gələnlər, pis xolesterolu salması, ürək sağlamlığını
qoruması və təzyiqi kompensasiya ola bilər ancaq ehtiva etdiyi minerallar və
digər birləşmələr ilə daha bir çox faydası var. Bütün bu faydalarına baxmayaraq
qoxusu səbəbiylə sarımsaq yeməkdən çəkinirsə qoxusuz sarımsaq tozu və ya
sarımsaq həbi istifadə edə bilərsiniz.
Sarımsağın Qida Dəyəri
4-5 diş sarımsaq (təxminən 18
qr);
• Gündəlik manqan ehtiyacının%
15ini
• B6 vitamini ehtiyacının% 11ini
• C vitamini ehtiyacının% 9.3'ünü
• Selenyum ehtiyacının% 3.6'sını
• Kalsium ehtiyacının 3.2'sini
• Fosfor ehtiyacının% 2.7'sini
• B1 vitamini ehtiyacının 2.6-ını
• Mis ehtiyacının% 2.5'ini
qarşılayar.
Sarımsağın Sağlamlığa Faydaları Nələrdir?
Ürək və damar sağlamlığı:
Sarımsağın ürək və damar sağlamlığına təsiri üzərinə edilən işlərin böyük əksəriyyətində
sarımsaq təbii şəklində deyil toz, yağ, ya da özüt formasında istifadə
edilmişdir. Lakin bu, normal sarımsağın ürək və damarlar üçün faydalı olmadığı
mənasını verməz. Bütün bu işlərdən çıxan ortaq nəticə sarımsağın triqliserid və
total xolesterolu saldığı (% 7- 8% qədər) istiqamətindədir.
Xüsusilə, damarların iltihab və
oksidləşdirici stressdən qorunmasında olduqca təsirlidir. Oksidativ stres bir xəstəlik
deyil, bədəndəki antioksidanların sayının, müxtəlif xəstəliklərə yol açan və ya
inkişafına töhfə olan sərbəst radikalların sayından az olması vəziyyətidir.
Oksidativ stres artdıqda damar çeperlerine val təcrübəsi meydana gələ bilər və
ya var olan düyünlərin həcmi böyüyə bilər. İşdə bu nöqtədə, sarımsaqda olan
sülfür, oksidativ stresi azaldır, sərbəst radikalların məhvedici təsirlərinə
qarşı damarları qoruyur. Sarımsağın ürək və damarlar üçün əhəmiyyətli olmasının
bir başqa səbəbi də laxtalanmağı önləyən "alojene" etməsidir.
Alojene, qanda olan bəzi hüceyrələrin (trombositlər) yapışqan hala gəlməsini önləyər
və damar içində topaklanma riskini azaldır. Son olaraq sarımsaqda bol miqdarda
olan B6 vitamini damalara zərər verən homosistein səviyyəsini salar.
Təzyiq:
Sarımsağa qoxusunu verən
"Allı" adlı komponent, damarların daralmasına və bu səbəbdən qan təzyiqinin
yüksəlməsinə səbəb olan "anjyotensin 2" adlı peptid hormonunu təzyiqlər.
Ayrıca qan nazildici xüsusiyyəti ilə qan dövranını asanlaşdıraraq təzyiqin
normal səviyyələrdə qalmasına köməkçi olar. Təzyiqi salmaq və ya yüksəlməsini
önləmək üçün sarımsaq istehlak edərkən diqqət yetirilməsi lazım olan 2 ana nöqtə
var; ilki qanamanız varsa (ədəd dövrü kimi) və ya olacaqsa (əməliyyat kimi)
sarımsaq istehlak etməməlidirlər. İkincisi isə qan təzyiqinin onsuz da zəifdirsə
sarımsaq bunu daha da salaraq sizi halsız buraxa bilər hətta bayılmanıza səbəb
ola bilər. Hipertansiyon müalicəsi üçün nizamlı dərman istifadə sarımsaq möhkəmlətməsi
istifadə başlamadan əvvəl həkiminizə məsləhətləşməlisiniz.
Anti bakterial:
Sarımsağın faydaları arasında
sayılan "anti bakterial və antiviral" xüsusiyyətləri, bitkinin yalnız
qida kimi deyil müalicə məqsədli olaraq da bu qədər məşhur olaraq istifadə təmin
etməkdədir. Sarımsaq, bakteriya və virusların səbəb olduğu xəstəliklərin
yaxşılaşma müddətini sürətləndirər. Hətta bəzi araşdırmalarda, antibiotikə
müqavimətli bəzi bakterial infeksiyaların sarımsaq tozu istifadə müalicə edilə
biləcəyi nəticəsində əldə edilmişdir. Sarımsaq tək başına bakteriyalardan
kurtulmamızı sağlamasa belə bədənin bakteriyalara verdiyi reaksiyanı gücləndirər
və qorunma mexanizminə dəstək ola bilər.
Xərçəng:
Müxtəlif araşdırmalarda, nizamlı
olaraq çiy və ya az bişmiş sarımsaq istehlak etmənin kolon və mədə xərçəngi
başda olmaq üzrə müxtəlif xərçəng növlərinə tutulma riskini əhəmiyyətli nisbətdə
azaltdığı təyin olunmuşdur. Sarımsağın xərçəng hüceyrəsi meydana gəlməsi üzərinə
təsiri sahəsində edilən 7 fərqli işi araşdıran araşdırmaçılar, sarımsağın
kolorektal xərçəng riskini% 30-a qədər azaltdığını vurğulamaqdadır. ABŞ-da
41.000 qadınla edilən "Iowa Əyaləti Qadın Sağlamlığı Çalışması" na
görə nizamlı olaraq sarımsaq, meyvə və tərəvəz istehlak qadınlarda kolon xərçəngi
görülmə ehtimalı içməyənlərə görə% 35 daha az. Soyuqdəymə: soyuqdəyməyə məşhur
olduğu qış aylarında sarımsaq istehlak immunitet sisteminizi gücləndirmək və
üst tənəffüs yolunu təsir yoluxucu xəstəliklərə qarşı bədənin müqavimətini
artıra bilərsiniz. Ayrıca soyuqdəymə olduğunuzda sarımsaq yeyərək ilişmə müddətini
sürətləndirə bilər.
Demir:
Sarımsağın faydaları sahəsində
edilən bəzi yeni işlər, sarımsağın dəmirin bədən tərəfindən metabolize edilməsinə
köməkçi olduğu istiqamətində nəticələrə sahib. Hüceyrələrdə olan dəmirin,
hüceyrədən ayrılıb təkrar dövriyyəyə dönməsi üçün körpü funksiyası görən
"ferroportin" adlı zülal miqdarı nizamlı sarımsaq istehlak artırıla
bilər.
Sarımsağın Digər Faydaları
Selenium baxımından zəngindir.
Bağırsaq parazitlerini təmizləyər. Xarici istifadədə göbələk müalicəsinə köməkçi
olur. Antioksidandır. Yaxşı xolesterolu yüksəldir. Infarkt riskini azaldır.
Qulaq iltihablanmasına yaxşı gəlir. Boğaz kaşıntısını alır. Çəki idarəsinə köməkçi
olur. Vitamin və mineral baxımından zəngindir. Mədə qazına yaxşı gəlir. Həzmə
köməkçi olur. Dəri yaralarından istifadə edilər.
Sarımsaq Necə İstehlak?
Bəslənmə mütəxəssisləri,
sarımsağın faydalarından faydalanmaq üçün çiy olaraq istehlak edilməsini təklif
edir. Ancaq çiy sarımsaq yeməyi sevmirsinizsə, etdiyiniz yeməyi ocaqdan almadan
dərhal əvvəl (3-4 dəqiqə) bir neçə dənə dilimlənmiş sarımsaq bilərsiniz.
Sarımsağı 5-10 dəqiqə bişirsəniz sağlamlığa faydalı sulfid məzmununun təsiri
azalır. Zeytun sarımsaq təyin etsəniz bu qarışığı uzun müddət oda (2-3 gün)
temperatur gözlətməyin. Çünki kavrulmuş və ya çiy olsun, sarımsaq zeytun yağı
içində uzun müddət gözləsə qida zəhərlənməsi üçün uyğun bir mühit yarada bilər.
Çox Sarımsaq Zərərli mı?
Sarımsaq allergiyası az görülər və
sarımsaq ümumiyyətlə "etibarlı" qəbul edilən qidalar siyahısında yer
almaqdadır. Ancaq gündə 3-5 qramdan çox sarımsaq yemək bədən və nəfəs qoxusunu
artıra bilər. Sarımsaq yedikdən sonra yaranan ağız qoxusunu azaltmaq üçün (diş
fırçalayacak vaxtınız yoxsa) bir neçə dənə cəfəri yarpağı tapdalaya bilərsiniz.
Ayrıca sarımsaq yemədən əvvəl bir miqdar süd içməyin daha sonra ağızdan gələn
qoxunu hafiflettiği deyilir. Bədən qoxusu üçünsə dezodorant və ətir istifadə
başqa ediləcək çox bir şey yox. Çünki sarımsağın qoxuya səbəb olan komponentlərinin
bir şəkildə tərlə birlikdə bədəndən atılması lazımdır. Sarımsağı hazırlayarkən əllərinizə
və kəsmə taxtasına və bıçağa sinən qoxu üçünsə limon dilimləri istifadə edə bilərsiniz.
Qoxuya tamamilə mane olmaq istəyirsinizsə, çiy sarımsaq yerinə qoxusuz sarımsaq
həbi və ya sarımsaq tozunu cəhd edə bilərsiniz. Son olaraq; qan nazildici dərman,
təzyiq dərmanı və ya xolesterol dərmanı istifadə sarımsaq möhkəmlətməsi istifadə
başlamadan əvvəl həkimə danışmaları məsləhətdir. Ayrıca çox sarımsaq yemək mədə
bulanması və mədə yanmasına gətirib çıxara bilər.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder