Sonsuzluq Helleri 2

Sonsuzluq Həlləri 2

 

Bundan 10-15 il əvvəl qətiliklə uşaq sahibi ola bilməyəcəkləri deyilən cütlərin bir çoxunda günümüz texnikaları ilə artıq hamiləlik əldə edebilmekteyiz. Köməkçi artıma texnikalarında son illərdəki bu inkişaflar, uşaq sahibi olmaqda çətinlik çəkən bir çox cütün dərdinə dərman olur.

 

Unutmayın, sonsuzluq bir şikəstlik və ya utanılması lazım olan bir əskiklik deyil! Hər hansı bir digər xəstəlik kimi zamanında mütəxəssisinə başvurulduğunda həll edilə bilən bir vəziyyətdir.

 

Evli cütlərin təxminən% 15inin uşaq sahibi olmaqda çətinlik çəkdiklərini və bu cütlərin təxminən yarısında bu çətinliyin ardında yatan səbəbin kişi faktoru olduğunu bilirik. Kişi sonsuzluğu qarşımıza sadə sperma hərəkətliliyi problemi kimi çox yüngül problemlərdən, xayada sperma istehsalının tamamilə itkisi kimi çox ciddi problemlərə qədər uzanan çox geniş bir yelpik ilə çıxır.

 

Kişidə artıma hüceyrələri, orqanlar və bu orqanların iş sistemlərini nəzərdən keçirmək, sonsuz bir kişidə necə bir yol izlediğimizde başa düşülməsinə kömək edəcək:

 

Kişi Artıma orqanları Necədir?

 

Kişidə sperma istehsalından məsul olan orqan xayalardır. Xayalar, bədən xaricində, skrotum olaraq adlandırdığımız çox mərtəbəli əzələ təbəqəsindən ibarət bir kəsə içərisində yer alırlar. Bu yaşayış səbəbiylə testislərin istiliyi, bədən istiliyindən daha aşağıdır.

 

Testislərin iki əsas vəzifəsi vardır:

 

1.Testosteron hormonunu çıxararlar

2. Sperma çıxararlar

 

Testisler təxminən 4-5 sm uzunluğunda olub, ətrafları 'tunika albuginea' adı verilən sağlam bir kapsula ilə əhatə olunur.

 

Testis toxuması, hormon istehsalından məsul hüceyrələr və sperma istehsalına dəstək verən hüceyrələr arasında yer alan incə kıvrıntılı kanallar şəklində izlənilməkdədir. Bu kanalların içərisində, fərqli inkişaf mərhələlərindəki sperma hüceyrələri iştirak etməkdədir.

 

İncə kanallar xayanın ortasına doğru birləşərək daha geniş kanallara açılır və bu kanallar xayanın üst-arxa qisimində toplanaraq epididim adı verilən kanallar birliyini meydana gətirər.

 

Epididimin iştirak edən kanallar son dərəcə yığcam bir quruluşa malikdir. Bu kanallar açılacaq olsa ümumi uzunluğunun təxminən 6 metri tapacağı bilinməkdədir. Epididimin tək və qalın bir kanal testis xaricinə çıxar. Bu kanala 'vaz deferens' adı verilir.

 

Vaz deferens testisten çıxar, qasığda yer alan "inguinal kanal" içərisindən qarın divarı içərisinə keçir, mesanenin yanından gəzərək prostat səviyyəsindən, penis içərisindəki üretraya açılır. Vaz deferens, sidik kanalına açılmadan əvvəl prostatın hər iki yanında yer alan "seminal vezikül" adlı ifrazat bezlərinin çıxış kanalı ilə birləşir. Bu nöqtədə testisten gələn spermalar, prostat və seminal vezikül qaynaqlanan köməkçi ifraz ilə birləşir. Beləcə testiste çıxarılan sperma, uzun bir yol qət edərək, sidik çıxışını da təmin çıxarara ağzına çatmış olacaq.

 

Sperma İstehsalı Necə Olur?

 

Hamiləlik meydana gətirəcək potensiala sahib bir spermanın ortaya çıxması olduqca kompleks bir müddət nəticəsində reallaşmaqdadır. Sperma istehsalı yetkin yaşda başlayaraq həyatın irəli yaşlarına qədər hətta bəzi kişilərdə ölümünə qədər davam etməkdədir.

 

Testiste sperma istehsalı, genetik və hormonal olaraq nəzarət atında.

 

Genetik şifrələr, sperma kök hüceyrələrinin formalaşması və yetkin sperma istehsalı üçün lazımlı inkişaf pillələrini nəzarət edir. Sperma istehsalını isə hormonal xəbərdarlıqlar başlatmaqdan və həyat boyunca davamını təmin etməkdədir.

 

Hormonal sistemdə ilk xəbərdarlığı təşkil mərkəz beyin içərisində iştirak edən hipotalamus adındakı bölgədir. Bu bölgədən çıxan GnRH adındakı hormon, yenə beynin alt qisimində iştirak edən hipofiz bezini xəbərdar edər.

 

Hipofiz bezi bu xəbərdarlığa FSH və LH adı verilən iki hormonu ifraz cavab verir. Bu iki hormonun artıma sistemində çox əhəmiyyətli rolu var. Hər iki hormon da testis üzərinə təsir etməkdədir. FSH testisten sperma istehsalını, LH isə testosteron istehsalını xəbərdar edir.

 

Sperma istehsalı təxminən 72 günlük bir müddət tələb edir. Bu səbəbdən bu gün ediləcək bir sperma təhlilinə dəyərləndirilməli olan spermaların istehsalı bundan təxminən 2,5 ay əvvələ söykənir. Bu müddətin ilk 50 günü testiste keçərkən, son 22-24 gün isə epididimin keçməkdədir. Epididimin spermalar həm yetkinlik həm də hərəkətlilik qazanmaqdadır.

 

Əlaqə sonrasında epididimin, vaz deferens yolu ilə çölə çıxan spermalar vajen içərisinə tökülərək balonlarda son tapacaq səfərlərinə başlarlar.

 

Kişidə Sonsuzluğun Başlıca Səbəbləri Nələrdir?

 

Kişidəki sonsuzluq səbəblərini 2 ana qrupda yığmaq mümkün:

 

1. Spermanın sayı və keyfiyyətini təsir edən istehsal pozuqluqları.

2. Strukturca pozuqluqlar (sperması çölə daşıyan kanallardakı tıkanıklıklar kimi)

 

Sperma istehsal pozuqluqları:

 

Kişi sonsuzluğu hadisələrində spermanın istehsal və yetkinləşmə pozuqluqları ən sıx rast gəlinilən vəziyyətdir. Istehsal pozuqluğu sperma sayından qaynaqlana bilər. Qadın yumurtasının mayalanmasını maneə törədən problem, sperma hərəkətlərinin zəifliyi və ya sperma şəkillərinin (morfologiya) anormallığı ilə də əlaqədar ola bilər.

 

Kişinin sperminin normal qəbul edilə bilməsi üçün sayının ən az 15 milyon / ml, hərəkətli sperma nisbətinin 30% və strukturca olaraq normal sperma nisbətinin% 4ün üzərində olması lazımdır. Sperma dəyərlərinin yuxarıda göstərilən altında olması halında təbii yollardan hamiləlik əldə edilməsində diqqətə çarpan çətinliklər yaşanmağa başlanar.

 

Bir çox faktor sperma hüceyrələrinin istehsalı və yetkinləşməsini mənfi istiqamətdə təsir edə bilər. Bunlar aşağıdakı başlıqlar altında toplana bilər.

 

-İltihabi Xəstəliklər: Bəzi bakteriya və viruslar kişidə yumurtalıq iltihabına səbəb olur. Yumurtalıqlarından iltihabı bir xəstəlik keçirən kişilərin təxminən% 25-sonsuzluq problemi meydana gələr.

 

-Hormon Pozuqluqları: Sperma və kişilik hormonu olan testosteron hormonunun istehsalı beyin sapından ifraz iki hormon (FSH və LH) tərəfindən nəzarət edilir. Bu hormonların çərşənbə axşamınımına aid pozuqluqlar kişi sonsuzluğunun% 2 - 5'inden məsuldur.

 

-Ekoloji Problemlər: Xərçəng müalicəsi üçün istifadə şüa və dərmanlayar sperma istehsalını poza bilər.

 

Kişi Artıma orqanlarındakı Strukturca pozuqluqlar:

 

Spermanın istehsal yeri olan testis çölə çıxmasını maneə törədən tam və ya qismən tıkanıklıklar sonsuzluq səbəbi ola bilər. Bu tıkanıklıklar doğuşdan ola biləcəyi kimi sonradan bir infeksiyaya da bağlı ola bilər. Testis bölgəsindən keçirilmiş bir cərrahı müdaxilə də tıxanıqlığa yol aça bilər.

 

Kişi kısırlığına yol açan çox sayda səbəb var. Nə var ki, kişilərin yalnız çox az bir hissəsində (% 10-15) bir səbəb tanımlanabilmektedir. Çoxu kişidə sperma istehsalının səbəb pozulduğunu açıqlamaq mümkün olmamaqdadır.

 

Belə bildiyimiz səbəblər (varikosel, kabakulak vs) ancaq sonsuz kişi qrupunun çox az bir hissəsində problemi şərhimizi təmin etməkdədir. Xüsusilə sperma istehsalının genetik kodlarla idarə edildiyinin və bəzi genetik problemlərin sperma istehsalını mənfi istiqamətdə təsir müəyyənləşdirilməsi, kişi sonsuzluğunun altında yatan səbəblərin aydın baxımından çox faydalı olmuşdur. Daha əvvəl səbəb tapa bilmədiyimiz bəzi problemlərdə altda yatan səbəbin genetik səhvlər olduğunu ortaya koyabilmekteyiz.