Ağızda Uçuq

Ağızda Uçuq

 

Bu qrup xəstəliklər viruslar tərəfindən meydana gətirərlər. Viruslar, çöldən bir başqa xəstəylə təmas nəticəsində alınabildikleri kimi, bir dəfə alındıqdan sonra latent (istirahət) halda orqanizmdə qalıb, uyğun bir zaman və zəmin tapdıqlarında yenidən aktivləşdirən olurlar.

 

Bunlardan Uçuq (Herpes Simplex), Herpes virus hominus tip 1 və 2 ilə meydana gələr. Herpes çıxmadan əvvəl ön əlamət olur. Ön əlamətlərdən bir neçə saat və ya gün sonrası yüzdə, ağız ətrafında və ya genital orqanlarda, daha az olaraq da digər bölgələrdə yerləşir. Kızarık bir zəmində, az və ya çox sayda gruplaşan su torbacıqların (veziküller) meydana çıxar.

 

Ümumiyyətlə ilk infeksiya, uçuq mikrobunu daşıyan biriylə öpüşmə və ya bənzəri yaxınlıq zamanı və ya cinsi əlaqə ilə alınır. Bəzən alan adam bir neçə gün sonra herpes əlamətləri göstərir. Çoxu dəfə isə qanda antitellər pozitifleşir. Viruslar arxa kök ganglionlarda (sinir hüceyrələrində) latent halda qalır və heç bir əlamət olmaz. Ancaq adamın müqaviməti düşdüyündə məsələn; qrip, bir başqa infeksiya, yorğunluq, stress, günəşdə qalma, adət görmə, və s. Kimi səbəblərlə viruslar aktivə olur və uçuq əlamətləri ortaya çıxar.

 

Uçuq (Herpes infeksiyası) dəri və genital orqanlar xaricində gözə (keratokonjuncktivitis), beynə (miningoensafalıtis), ağız içinə (jinjivostamatitis) də yerləşə bilər.

 

Herpes virus tip 2 ilə ibarət olan genital uçuq (genital herpes) çox yoluxucudur. Gənclər arasında epidemiyalar edə bilər. Genital uçuq infeksiya olan qadınların doğurduğu uşaqlarda öldürücü ola '' neonatal herpes '' (yeni doğulmuş ölümcül Uçuğu) meydana gələ bilər. Sezeryan ilə doğum şərtdir.

 

Herpes əlamətləri başlanğıcda inci dənəsi kimi düzülmüş, içi aydın su dolu bir qrup torbacıqların şəklində ikən, partlayınca sulantılı, xoraya və qabıqlı yaralara çevrilər. Sekonder infeksiya meydana gəlməzsə iz buraxmadan və ya yüngül tespit ederek buraxaraq bir neçə gün və ya həftədə yaxşılaşar.

 

Zona zoster (gecə yanığı): Uçuq viruslarından 'herpes virus Varisella' ilə meydana gələr. Müəyyən bir sinir trasesini tutan, dəri üzərində ümumiyyətlə bant şəklində, kızarık zəmində Grube su kasecikleriyle seyr bir xəstəlikdir. Döküntüden bir neçə gün əvvəl qurşaq tərzində şiddətli ağrı meydana gələr. Bəzi kəslərdə ağrı şikayəti azdır, qaşıntı şəklində hiss edilə bilər.

 

Zona döküntülerinin yanında demək olar ki hər zaman linfa bezləri də şişər. Zona ən çox interkostal sinir trasesine (qabırğa, sinə bölgəsinə) yerləşsə də atipik məskunlaşmalar də göstərə bilər. Üzə, göz ətrafına, kola qıça yerləşə bilər. Üz bölgəsində yerləşəndən ağrı çox şiddətlidir.

 

Döküntüden əvvəlki ağrı yanıldıcı ola bilər. Baş bölgəsində migren ağrısı, sinə bölgəsində angina (sinə ağrısı), bel bölgəsində böyrək daşı ağrısıyla, qıç bölgəsinə yerləşənlər siyatik, bel yırtığı ağrısıyla qarışa bilər.

 

Ümumiyyətlə orta yaşın üstündəki insanlarda görülən zona, nadir olaraq uşaqlarda da görülə bilər. Həddindən artıq yorğunluq, stress, karsinomlar, radyoterapi, kemoterapi kimi bədən müqavimətini salan səbəblərlə, latent halda arxa kök ganglionlarında (sinir hüceyrələrində) olan viruslar aktifleşerek xəstəlik cədvəlini meydana gətirər.

 

Zona əlamətləri bir neçə həftədə geriler. Yerində az çox iz buraxar. Zona ümumiyyətlə bir dəfə olur və immunitet yaradır. Əlamətlər keçdikdən sonra bəzi insanlarda ağrılar (post Herpetik nevrologiya) aylar, hətta illər boyu davam edə bilər.

 

Su çiçəyi (Varisella): 'Herpes virus Varisella' ilə ibarət olan və uşaqlarda epidemiya edən bir xəstəlikdir. İmmunitet buraxaraq yaxşılaşar. Əvvəllər çox tez görülməkdə olan bu xəstəlik, indiki vaxtda peyvənd inkişaf etdirilməsi və həyata keçirilməsi nəticəsində olduqca azalmışdır. Yüngül soyuqdəymə, halsızlıq, bəzən yüngül atəş kimi ön əlamətlərdən sonra bütün bədəndə kızarık rashes və kisəciklər və bəzən də iltihablı baloncuklarla seyr (eyni anda çox fərqli səfeh) bir xəstəlikdir. Qaşıntı çoxdur və bütün bədəni, saçlı dərini, hətta ağız içini də tuta bilər. Yetkinlərdə ağır seyr edər.