Qrip

Qrip

 

Bir cür virusun (influenza virusu), tənəffüs yollarına yerləşib, burada çoxalaraq səbəb olduğu, xəstənin asqırması və ya öksürmesi nəticəsində başqalarına keçən, yoluxucu bir xəstəlikdir. Virus, bədənə girdikdən 1-2 gün sonra xəstəliyin əlamətləri görülməyə başlar. Yerləşdiyi yerdə çoxalmağa başlayır. Daha sonra başqa yerlərə də yayılır və bütün bədəni təsir edər.

 

Hər il bir çox insanın ölümünə belə yol aça ciddi bir xəstəlikdir. İlin 1-2 ayı mütləq qrip epidemiyası ortaya çıxar. Hər yüz adamdan ən az 10-u bu xəstəliyə tutulmaqdadır. Sağlam kəslərdə, 10 gün içində xəstəlik yaxşılaşar; lakin immunitet sistemi zəif ya da xəstə olanlarda çox təhlükəlidir.

 

Çox asan və sürətli bulaşan bir infeksiyadır. Kişi asqırdığında ya da öksürdüğünde virus su damlacıqları halında havada yayılır. Eyni mühitdə olan kəslərin bu havanı solumasıyla virus burundan tənəffüs yollarına girər və buraya yerləşir. Beləcə sağlam adam da bu infeksiya tanış olur. Bu virusun az bir miqdarı belə qripə yol aça bilər. Bədənə girdikdən sonra ortalama 2 gün kürt müddəti vardır. Bu müddət qısa olduğundan çox tez yayılır.

 

Qrip Virusu (İnfluenza)

 

Bu influenza virusunun A və B tipləri qrip edən növləridir. Lakin belə bir vəziyyət vardır; bu virus çoxalmağa başladığında, quruluşunda olan zülallar dəyişmə göstərir. Peyvəndlər da bu zülallara görə edildiyindən, bu zülalların davamlı bir dəyişmə göstərməsi, həm qrip peyvəndinin himayədarlıq azaltmaqda, həm də bədənin uzun davamlı immunitet meydana gətirməsini maneə törətməkdədir.

 

İşdə buna görə qrip epidemiyaları da ortaya çıxar. Quruluşu dəyişən viruslara qarşı immuniteti çox az olması xəstəliyin çox ciddi sağlamlıq problemlərinə yol açmasına səbəb olmaqdadır.

 

Qrip Əlamətləri

 

Virus, bədənə girdikdən təxminən 2 gün sonra əlamətləri ortaya çıxar. Kişi, həddindən artıq dərəcədə halsizdir. Qrip keçdikdən sonra belə bir neçə həftə bu halsızlıq davam edər. Atəş yüksəlmişdir və titrəmə görülər. Bunlara baş və qarın ağrısı yoldaşlıq etməkdədir. Xəstənin gündəlik işlərini təsir edir. Quru bir öskürək görülər. Bunların xaricində, oynaq və boğaz ağrıları, iştahsızlıq, burun axıntısı, hapşurma, baş dönməsi də qrip xəstəliyində görülə bilər. Uşaqlarda bu vəziyyətə qusma və ishal yoldaşlıq edə bilər. Bu əlamətlər görülməyə başlandıqdan təxminən 7-8 gün sonra azalır və aradan qalxar.

 

Qrip Diaqnozu

 

Qripin tapıntıları diaqnozu qoymaq asandır. Edilən fiziki muayeneyle, heç bir test lazım olmadan də qrip diaqnozu qoyula bilər. Lakin digər tənəffüs yolu xəstəlikləri ya da soyuq qəbulunluğu kimi hallarda da eyni tapıntılar görülə bilər. Qripin əsas kəşfləri bunlardan ayırd etmək mümkündür. Quru öskürək, atəş, əzələ və oynaq ağrıları sıxlıqla qripdə görülür. Ayrıca qrip, bütün bədəni təsir etməkdədir.

 

Edilən testlər nəticəsində da qrip virusu təsbit edilir. Lakin bir seçim edilməyən bir üsuldur. Çünki bu əməliyyat bir neçə gün davam edər. Bu virus insan ifrazatında tapıldığından, mədəniyyəti edilərək müəyyən edilə bilər. Bu da zaman alır. Daha tez nəticə alınacaq testlərin edilməsi istərsə də bunun üçün hələ belə bir üsul geliştirilememiştir.

 

Qrip Müalicəsi

 

Qrip müalicəsində, virusun səbəb olduğu tapıntıları ortadan qaldırmağa istiqamətli müalicə tətbiq olunur. Müalicəyə əlamətlər ortaya çıxdıqdan dərhal sonra başlanması çox əhəmiyyətlidir. Beləcə xəstəliyin müddəti qısaldılmış və əlamətlər şiddetlenmeden ortadan qaldırılır.

 

Qəti müalicəsi yoxdur. Xəstəlik, 1 həftə sonra keçməyə başlayır. Bu zaman içində, bəslənməyə bir az daha çox diqqət etmək lazımdır. Qrip xəstələrinin mütləq istirahət lazımdır. Bol sulu qidalarla qidalanmaq yaxşılaşmağı sürətləndirər.

  Cəmiyyətdə antibiotik istifadəsinin qripi yaxşılaşdırdığı düşüncəsi vardır. Bu çox səhvdir, çünki antibiotiklər virusa təsir etməzlər. Ayrıca tez-tez antibiotik istifadə, bakteriyaların müqavimət qazanmasına səbəb olur.

 

Bunun xaricində öz sağlamlığınız və cəmiyyət sağlamlığı üçün bəzi şeylərə diqqət yetirməniz lazımdır. Yoluxucu bir xəstəlik olduğundan işinizə bir neçə gün ara verməniz, öpüşmədən uzaq dayanmanız lazımdır. Tez-tez əlinizi sabunlayın və başqalarının əşyalarıyla təmas etməkdən qaçının. Məcbur qalmadıqca, cəmiyyət içində sıxlıq yerlərdə olmamağa diqqət göstərməlisiniz.

 

Qrip Peyvəndi

 

Qrip virusunun, çox tez dəyişən bir quruluşa sahib olduğunu söyləmişdik. Buna görə yüzdə yüz qoruyucu bir peyvənd geliştirilememiştir. Amma yenə də peyvənd olmaq xəstəliyə yakalanmanızı maneə törədə ya da daha az şiddətdə xəstəliyi keçirmənizi təmin edər. Peyvənd, ümumiyyətlə payızda tətbiq olunmağa başlayır.

 

Qrip peyvəndi 6 aylıq körpəyə tətbiq oluna bilər. Ayrıca hamilə qadınlarda ilk üç aydan sonra edilə bilər. Bunların xaricində immunitet sistemi zəif olanlar, 60 yaş üzərindəki kəslər, xəstəxana mühitində olan personallar və səhiyyə işçiləri, xroniki bir xəstəliyi olanlar, insanlarla yaxın təmas içində olan kəslərin peyvənd etdirmələri tələb olunur. Bu kəslər yüksək risk qrupunda.